Höfum við efni á að spara í skólamálum?

Einu sinni bjó ég í húsi í Goðatúni í Garðabæ, sem var byggt með fljótandi plötu og lítil sem engin járnabinding.  Þegar síðar gatan var ræst fram til að malbika, seig platan og brotnaði - svo 10 cm sig myndaðist í miðju húsinu.  Við þorðum aldrei að fara út í viðgerð á þessu sigi, því við vissum af manni í sömu götu sem hafði orðið gjaldþrota við framkvæmdirnar - svo viðamiklar voru þær.  Ódýrara hefði verið að byggja grunninn styrkan frá upphafi. 

Svona lít ég á sparnað í skólamálum. 

Á vef Forsætisráðuneytisins má lesa metnaðarfulla framtíðarsýn, m.a. hvað varðar menntamál, undir heitinu:  Ísland 2020 - einstök verkefni til að fylgja eftir stefnumörkun og atvinnustefnu.

Sú sem hér ritar, starfar nú að verkefni að sinna nemendum í 10. bekk grunnskóla, sumum hverjum í brottfallshættu. Ég hef af því tilefni lesið gríðarlega mikið efni og skýrslur um ástæður brottfalls nemenda í framhaldsskóla og hvernig sé best að vinna gegn brottfalli. Niðurstaðan er ávallt sú sama:

Það þarf að hefja forvarnarstarfið strax í leikskólanum.

Í forvarnarstefnu Reykjavíkurborgar eru þessi markmið sett upp fyrir leikskólaaldurinn 2-5 ára:

"Markmið

Að leggja grunn að jákvæðri sjálfsmynd barna.

Að styrkja félagsfærni barna.

Að börn tileinki sér heilbrigða lífshætti."

Á vef Forsætisráðuneytis segir jafnframt: 

"Menntun er lykilatriði til að búa sig undir framtíðina og takast á við breytingar, jafnt fyrir einstaklinga og samfélagið. Mikilvægt er að þetta tengist allri annarri stefnumótun. Hugsa þarf af metnaði um allt skólakerfið, frá fyrsta degi í leikskóla."

og áfram 

"Til að skapa jafnvægi við hefðbundin grunnatriði í menntun eins og lestur, stærðfræði og íslensku þarf um leið að leggja áherslu á hæfnisþætti eins og upplýsingalæsi, sjálfstæði, frumkvæði, gagnrýna hugsun, samfélagslega ábyrgð, þátttöku eða virkni og síðast en ekki síst siðfræði. Leggja þarf áherslu á sköpun á öllum skólastigum með markvissri þjálfun listrænnar og hagnýtrar sköpunar. Nýta þarf hugmyndafræði leikskólamenntunar um að læra í gegnum leik víðar í skólakerfinu. Samþætting nýsköpunar við allt nám er lykilorð og menntun kennara er mikilvæg, sérstaklega þverfagleg menntun og skilningur á fjölþættari fræðasviðum en þeir hafa nú. Leitast þarf við að tengja skólastarf við nýsköpun, t.d. með skipulegum heimsóknum starfandi listamanna og hugvitsmanna í skóla."

og enn fremur: "Vinna þarf gegn brottfalli úr framhaldsskólum bæði með félagslegri og námslegri nálgun. Sterk tengsl framhaldsskólans við verknám eru mikilvæg. Efla þarf markvisst námskeiðahald til færni- og réttindaaukningar fyrir þá sem falla út úr námi eða misst hafa vinnu. Stórátak þarf til að koma til móts við þann hóp. Fjölga þarf háskólamenntuðu fólki í grunnnámi, framhaldsnámi og doktorsnámi og fjölga þarf erlendum nemendum sem ljúka prófi við íslenska háskóla. Tryggja þarf gæði háskólamenntunar með öflugu gæðamati. Lykilatriði er að nota matskerfi sem byggist á viðurkenndum alþjóðlegum mælikvörðum." 

Á Þjóðfundi 2009,  var kallað eftir þemum þjóðfélagsins og þemað sem var stærst á myndrænu yfirliti voru MENNTAMÁL, í framtíðarsýn má sjá orðin MENNTUN.

En hvar erum við stödd í dag?   Það er verið, og búið að - á sumum leikskólum, skera frá stöðu faglegra stjórnenda á sviði lista og sérkennslu. Það er verið að fækka valkostum á öllum sviðum skólastarfsins hvað sköpun varðar og vinna í raun öfugt við þessa framtíðarsýn sem sett er upp á vef Forstætisráðuneytis. 

Þetta kalla stjórnendur hagræðingu og sparnað. 

Hinn rauverulegi sparnaður liggur í því að vinna að forvörnum með nákvæmlega þeim hætti sem svo fjálglega er lýst hér að ofan.  Með því að auka valkosti og fjölbreytni í menntun - sinna sjálfsstyrkingu barna frá grunni og ekki spara í því.  Þegar upp er staðið er ekkert nema gróði, við fáum sterkari einstaklinga, og fleiri sem fá verkefni við sitt hæfi.  Þegar nemendur fá verkefni við hæfi, menntun við hæfi, þar sem flestir, ef ekki allir, eru virkjaðir á jákvæðan máta þá uppskerum við mun fleiri einstaklinga sem eru virkir þjóðfélagsþegnar. 

Við Íslendingar skorum hátt (og það í neikvæðri merkingu)  miðað við aðrar þjóðir hvað brottfall úr framhaldsskólum varðar og við viljum varla að það aukist. Þegar ungt fólk fellur út úr skóla - hvað verður um það?  Ekki er um auðugan garð að grisja í atvinnumálum.  Fólk sem hefur hvorki vinnu né er í skóla getur leiðst út á alls konar ógæfubrautir.  Það er alkunna að atvinnuleysi getur fylgt þunglyndi, sumir fara "í ruglið" eins og þar stendur, í alls konar fíknir sem eru bara til að deyfa hversdaginn, hvort sem það er áfengi,  vímuefni, tölvur eða önnur fíkn,  og allt þetta kostar samfélagið heilan helling. Kostar peninga, kostar mannauð - jafnvel mannslíf. 

Þá erum við búin að tapa barninu í brunninn og þurfum að borga heilan helling fyrir að ná því aftur upp aftur - og algjörlega óvíst að sú aðgerð takist. 

Forvarnir gegn brottfalli úr skóla hefjast í leikskóla,  til þess að leikskólar og reyndar skólar upp allt menntakerfið, geti sinnt því starfi sem þeim er uppálagt,  má ekki spara í faglegu starfi með því að skera niður störf fagfólks og stjórnenda. 

Það er skammgóður vermir að missa piss í skóna, og skammgóður vermir að spara í fagfólki. 

Álag á starfsfólk menntastofnana er nú þegar orðið yfirfljótandi - og ef að hægt væri að fylgjast með því eins og jarðskjálftamælum veðurstofunnar, sæjum við nú margar grænar stjörnur.

Að lokum smá "klip" frá Oddnýju Sturludóttur sem hlýtur nú sem mesta gagnrýni fyrir "hagræðingartillögur"   en þetta var að vísu skrifað árið 2008:

"Það er staðreynd að þær þjóðir sem hafa sterkt leikskólakerfi, öflugt og vandað frístundatilboð fyrir lítil börn þegar skólanum sleppir og sterka hefð fyrir aðstoð frá stórfjölskyldunni - þær halda áfram að stækka sinn stofn.

Þess vegna eru Íslendingar Evrópumethafar í barneignum. Og þess vegna þurfum við að spýta í lófana til að uppeldisaðstæður yngstu skólabarnanna verði sem best verður á kosið." 

Eitt af markmiðum leikskóla Reykjavíkurborgar, eins og fram kemur að ofan,  er að leggja grunn að jákvæðri sjálfsmynd barna. 

Þetta er grunnurinn að sjálfsmynd þjóðar - verðum við ekki að splæsa í járnabindingar til að halda honum uppi? 

Útskrifuð úr Hraðbraut

Góðan dag veröld,  í dag er dagur tvö eftir "útskrift" mína úr Menntaskólanum Hraðbraut.  Kannski verður dagatalið mitt svona fyrir og eftir útskrift eins og talað er um fyrir og eftir Krist?

Nei, nei, það er auðvitað ekki svoleiðis. 

Á föstudag fór ég í það sem við köllum í skólanum "Síðustu kvöldmáltíðina" en það var haldið á Austur í Austurstræti þar sem nemendur voru með uppákomur og við snæddum dýrindis kvöldmáltíð. 

Einn nemandinn, Tómas Dan Jónsson hafði samið langan texta við lagið "Hotel California" um okkur starfsfólkið.  Ég set hér inn fyrsta erindið sem er reyndar ekki birt með leyfi höfundar, en á ekki von á því að hann sé á móti því (þar til annað kemur í ljós). 

 

"Stend á villigötum, ekkert stúdentspróf, 

held ég fari í Hraðbraut og stilli djammi í hóf, 

Einhvers staðar í fjarska sé ég bílljósin, 

Ég sá að það var Range Rover, 

og já, það var Ól-inn, 

Þarna sat hún í stólnum, 

Jóhanna Magnúsdóttir, 

og ég hugsaði hvort að ég, 

fengi að sleppa við íþróttir. 

Hún tendraði aftur áhuga minn og sýndi mér

að hún gæti labbað upp á eitthvað fjall, 

og ég gæti farið með.....

viðlag: 

Svona er lífið í skólanum Hraðbraut, 

engan annan stað

vil ég eiga að. 

Við klárum skólann á tveimur árum, 

og kveðjum nú, með tárum. 

..... "

 Já, svona var fyrsta erindi og ljóðið,  en það eru nokkur erindi í viðbót þar sem ýmis prívat húmor um kennara kom fram. Mér þykir vænt um að nemendur minnist mín vegna fjallganganna - en reyndar hafði ég búið til líkingu þar sem ég kallaði skólann, eða skólagönguna, Hraðbrautarfjallið. 

Á þessu fjalli voru fimmtán hæðir eða þúfur til að komast upp á og á toppnum var mark sem á stóð "Stúdent" 

hæðirnar voru fimmtán því kerfið í skólanum er byggt upp af fimmtán lotum.  Ég og að sjálfsögðu kennarar og annað starfsfólk,  vorum því eins og þjálfarar í gönguhóp að hvetja fólk upp á toppinn - og á toppnum var gestabókin, svona eins og Esjunni. En þangað fór ég einu sinni með um fjörutíu nemendur og með mér í það skiptið voru líka  Viðar kennari og Sigga skólaritari.

Á síðustu kvöldmáltíðinni fékk ég svo nemendur, í tilefni útskriftar minnar (eða vegna þess að ég var að hætta) til að kvitta í alvöru gestabók.  Eftir þau skrif hefði ég getað dáið sátt.  Fínt að fá að lesa minningargreinar um sig áður en maður deyr annars!   Veit ekki alveg hvort að Mogginn fæst í Himnaríki (já, já, ég ætla þangað). 

Ég hóf störf í Hraðbraut í ágúst 2004 sem yfirsetukona í 35 % starfi,  hljómar eins og einhvers konar ljósmóðir - en það var að sitja hjá nemendum á þriðjudögum og fimmtudögum, taka niður mætingar o.fl.  Fljótlega var mér boðin meiri vinna á skrifstofu og svo um vorið 2005 var mér boðið að taka að mér aðstoðarskólastjórastarfið og hef gegnt því til dagsins í dag, eða dagsins í fyrradag er það víst. 

Er að vísu í sumarfríi þar til í ágúst, en það er í fyrsta skipti, síðan ég byrjaði að vinna þarna sem ég fæ "alvöru" sumarfrí - en eðli málsins samkvæmt þá lokar skólinn aðeins í um mánuð og auðvitað þurfti að mæta  vel fyrir skólasetningu og gera allt klárt. 

Í fyrradag, laugardaginn 10. júlí var svo sjálf útskriftin - sem gekk vel, auðvitað með smá hnökrum eins og alltaf,  en hún var í mínum huga a.m.k. skemmtileg!  Mín eigin útskrift (þegar ég varð stúdent á síðustu öld, nánar til tekið 20. desember 1980) var frekar leiðinleg og langdregin í minningunni. 

 Þarna söng Sahara Rós Ívarsdóttir eins og engill og Tómas Dan Jónsson,  sá hinn sami og samdi ljóðið sem ég skrifaði úr hér að ofan spilaði undir á gítar, að sjálfsögðu eins og "professional" 

Elísa Elíasdóttir spilaði svo bæði á fiðlu og píanó gullfalleg lög sem snertu hjartans hörpustrengi. 

 

 

 Elísa Elíasdóttir leikur á fiðlu við undirleik móður sinnar Esterar Ólafsdóttur. Lagið sem þær fluttu var Meditation from Thais eftir Jules Massenet.  Elísa flutti einnig annað lag sem hún spilaði á píanó, en þess má geta að þessi dama fékk verðlaun fyrir ástundun en hún fékk ekki eitt fjarvistarstig þessi tvö ár sem hún var í Hraðbraut og var aldrei veik! 

 

 

 

 

 

 

 

 Sahara Rós Ívarsdóttir söng tvö lög; Maístjörnuna eftir Halldór Laxness og síðan lagið Run í útsetningu Leona Lewis. 

 

 

Ýmis verðlaun og viðurkenningar voru afhent,  enda var um óvenju sterkan árgang að ræða og var t.d. dúx skólans, Elín Björk Böðvarsdóttir með 9,63 í meðaleinkunn sem er næstum svona "super human" fast á hæla henni kom svo Stefán Björnsson með 9.54 en báðar þessar einkunnir eru þó nokkuð hærra en áður hefur sést hjá dúxum skólans. Þessi tvö voru bæði stúdentar af náttúrufræðibraut og fengu líka bæði fullt af öðrum viðurkenningum,  þar af verðlaun í stærðfræði en það eru hvorki meira né minna en 27 einingar sem þau kláruðu, eða níu áfangar. 

Sigrún Eðvaldsdóttir (þó ekki fiðluleikari) og Tómas Dan Jónsson voru hæst á málabrautinni. 

Ekki kem ég nú öllu að hér sem fór fram í útskriftinni,  sjálf sá ég um að bjóða fólkið velkomið og kynna á milli atriða.  Ólafur flutti sína útskriftarræðu og fannst mér full mikið púður fara í að ræða DV skrif og það umtal sem skólinn hefur orðið fyrir vegna hans umsýslu og kjaramála innan skólans.   Við vorum að mínu mati á hátíð og slíkt á bara ekkert við á hátíðum,  -  nú ekki fremur en söngur Soffíu frænku á Kardimommuhátíðinni!  já, já, segi bara mína skoðun á því.  Að mörgu öðru leyti var ræðan innihaldsrík og góð og Ólafur á svo sannarlega þakkir fyrir að hafa komið þessum skóla á kortið.  Og auðvitað er ég líka þakklát honum fyrir að hafa ráðið mig í mitt starf á sínum tíma. 

En ég ætla ekki að fara dýpra í það - "don´t get me started" eins og sumir segja. 

Sólveig Anna Daníelsdóttir kom sá og sigraði þegar hún flutti ræðu nýstúdents í lokin, gerði það af léttleika og augljóslega vel þjálfuð hjá Önnu Steinsen sem hefur kennt nemendum Hraðbrautar tjáningu í fjögur ár. 

 

 

 

 

 

En nú er göngu nemenda Hraðbrautar á Hraðbrautarfjallið lokið, það er útsýni til allra átta og þau geta valið sér "fjall" til uppgöngu á ný.  Fyrir mér er Hraðbraut sem áfangi á minni lífsgöngu upp lífsfjallið sem ég get þó ekki vitað,  eða nokkur maður, hversu hátt nær.  Markmiðið er að gera vel og njóta göngunnar,  muna að staldra við,  því vissulega er útsýnið ekki einungis á toppnum og margir ólíkir slóðar upp fjallið,  miserfiðir og okkar er valið. 

Hraðbraut var mér ekki einungis starf,  heldur eins og nemendum þá var Hraðbraut mér skóli.  Vinnan með unga fólkinu, að deila með þeim sorgum og gleði - ómældar stundir á skrifstofum minni þar sem setið var og rabbað var um lífið og tilveruna og ef ég hefði safnað öllum tárunum sem þar flæddu ætti ég eflaust nokkra lítra.  Stundum grét ég með.  Það voru ekki bara nemendur sem komu í heimsókn á skrifstofuna, en það voru líka kennarar og starfsfólk.  

Nú hafa sex árgangar útskrifast og margir náði að blómstra í lífinu og sumir hreint út sagt brillerað í Háskóla. 

Tveir nemendur sem útskrifuðust frá Hraðbraut í júlí  2006 náðu þó ekki flugi,  það eru þau Susie Rut og Torfi Freyr sem bæði voru óhemju vel gefin og sterkir persónuleikar sitt á hvorn mátann.  Bæði eru þau horfin til "æðri menntunar" .. og voru þau bæði sárt grátin,  en þetta var fólk sem hafði einmitt átt margar stundir inni á minni skrifstofu þar sem lífið og tilveran voru rædd. 

Svona er lífið,  "undarlegt ferðalag" ..

Nú er komið að krossgötum hjá ykkar einlægri,  markmiðið mitt er fyrst og fremst að njóta, njóta þess góða sem lífið hefur að bjóða á meðan það býðst.  Njóta lífsgöngunnar og gleðjast yfir fjölrbreytileika mannlífsins.  Ég ætla að einbeita mér að því næstu vikur að vera mamma og amma, en stundum hafa mín eigin börn hreinlega orðið útundan í ákafa mínum að sinna starfi mínu vel og Hraðbrautarungunum. 

 

Þarna erum við að raða okkur upp fyrir myndatöku, f.v. sjálf, Sahara Rós, Víkingur og Katla Lovísa. 

 

 

 

 

 

 

 

Nemendur, óhræddir við að fara út fyrir hefðbundinn klæðaburð,  Anton og Hreggviður stilla sér þarna upp sitt hvorum megin við Hilmar Pétursson líffræðikennara,  en ég setti þessa mynd m.a. inn á Facebook og það voru óvenju margir nemendur sem settu "like" við hana!  

Hilmar er líka "útskrifaður" úr Hraðbraut og stefnir nú til lands Haralds hárfagra. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Þarna er hluti af mínu uppáhaldsfólki, Grétar félagsfræði-og sögukennari, Friðsemd Dröfn "Darcy" enskukennari og Guðríður Hrund þýskukennari.

 

 

 

Ég þakka kennurum, lávörðunum og Vilborgu í yfirsetudeildinni og öllu starfsfólki í gegnum tíðina fyrir samveruna og samvinnuna. Nemendum líka sem ég hef kynnst þessi sex ár,  sem hafa kennt mér meira en ég hef nokkurn tímann geta kennt þeim og fjölskyldunni minni fyrir stuðning og ótrúlega þolinmæði og þeim vinum sem hafa stutt mig, sérstaklega sl. ár upp síðasta hjallann sem reyndist býsna mikið klettabelti. (Já, já, ég er dramaqueen )

 

 

 

 Úr göngu sl. haust á Fjallið eina á Reykjanesi með leiðsögn Björns Hróarssonar, jarðfræðings. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

En nú er ömmuleikur, gleði, gleði og útsýnið er fagurt eins og áður hefur komið fram. 

 

 

Með 17. júní barnið Evu Rós Þórarins- og Ástu Kristínar dóttur, og svo fer ég að heimsækja Ísak Mána og Elisabeth Mai á miðvikudag og síðan ætlar herra Máni að koma með ömmu sinni til Íslands og njóta með henni Verslunarmannahelgarinnar.

 

 

 

 

 

 

 

 

Að lokum er hér lagið Run  sem hún Sahara Rós flutti svo eftirminnilega á útskriftinni, hér flutt af Leona Lewis. 

 

  "I know we´ll make it anywhere away from here" ..