"Shaming and blaming" .. stundum við (óviljandi) ofbeldi? ..

Ég hlustaði á svo gott viðtal á Rás 2,  við Guðbrand Árna Ísberg sálfræðing og sérfræðing í samskiptum -  í gær, - þar sem hann m.a. ræddi skömmina og hvernig við komum henni (oft óviljandi) inn hjá fólki.  Kannski er bara greið leið, þegar að viðkomandi hefur kannski alist upp við það að vera auðmýktur - eða skammaður? 

Það að vera í "tossabekk" t.d. var það að vekja skömm í okkur. (Ég var sjálf í einum slíkum í sjö ára bekk). - 

Ef þú ert að skamma einhvern ertu að reyna að framkalla skömm, - varnarviðbrögðin við skömmum eru að verja sig.  - 

Skömmin heldur okkur í skefjum, - heldur aftur af svo mörgu góðu í okkar lífi.  

Guðbrandur Árni talar um skömmina sem "leynitilfinningu" - en það er vegna þess að hún er lúmsk og við áttum okkur ekki endilega á hvort við lifum við skömm eða ekki. Okkur líður bara illa og föttum ekki af hverju! 

Brené Brown segir að munur á skömm og sektarkennd sé í grófum dráttum sú að þegar við upplifum skömm, þá skömmumst við okkar fyrir hver við erum,  en sektarkennd er meira tengd því sem við gerum. -  Það er eins og munurinn á því að vera lygari og því að ljúga. Það er annað að vera en að gera.  Skömmin verður samofin sjálfsmyndinni.  Við verðum skömmin.  Þetta er eins og unglingur sem upplifir sig sem vandamál, frekar en að það séu vandamál í hans lífi. (Ég hef rætt nokkra slíka).  

Af hverju er þetta svona vont? - Jú, einmitt vegna þess að - eins og áður sagði, "skömmin heldur í skefjum" - við náum ekki að njóta okkar og skömmin heldur aftur af okkur að dafna og blómstra og að vera við sjálf.  Skömmin er það sem lokar hjartanu, og að við getum fylgt hjartanu og talað frá hjartanu (verið einlæg). -  Skömmin er líka undirrót allra fíkna, og fíkn er þá flótti frá skömm.  Fíkn er verkjalyf við skömminni, því hún meiðir. -  Já, skömmin meiðir og er ofboðslega óþægileg. - 

Við verðum hvert og eitt að líta í egin barm.  Erum við að láta einhverjum líða illa með því að kasta á hann skömm? -  Auðvitað á það að vera þannig að það eru ekki við sem látum öðrum líða svona eða hinsegin, þ.e.a.s. hver ber ábyrgð á sinni líðan. En t.d. ef það er barnið okkar, nemandi - eða maki, einhver sem er berskjaldaður fyrir okkur - náinn okkur, þá tekur viðkomandi því miður við skömminni. Þá erum við (óviljandi) farin að ástunda ofbeldi - jafnvel við þau sem við álítum að við elskum mest.  Erum verst þeim sem við elskum mest- eða hvað? 

Ég segi það alltaf og hef notað í fyrirlestrunum mínum, að hver manneskja er perla.  Það breytist ekki.  En það má segja að skömmin verði eins og drulla eða skrápur utan um perluna, og ef að perlunni er nú alveg drekkt í skömm, mökuð í tjöru og fiður skammar,  þá nær hún að sjalfsögðu ekki að skína. - 

Við tilheyrum mörgum perlufestum, - fjölskylda er t.d. ein perlufesti, vinnustaður annar, heimurinn - þ.e.a.s. allar manneskjur eru í einni stórri perlufesti.  Þegar allar manneskjur fá að skína, er perlufestin fullkomin.   

Þá er það út með skömmina - út með hatrið og inn með ástina. - 

p.s. það er alveg hægt að ala börn upp án þess að gera það með niðurlægingu og skömm. - Það er hægt að gera það á uppbyggilegan hátt! - .. Uppeldi er andstæða ofbeldis. Upp-eldi elur upp, Of-beldi, bælir niður.  Skömmin heldur í skefjum. - Sjáið þið tenginguna?